خیر و شر

خیر و شرّ چیزهایی هستند در فهمِ ما، و نه در طبیعت. خیر و شرّ صرفاً ساخته‌‌وپرداخته‌ی خودِمان‌اند. قصدِ ما از ابداعِ آن‌ها تلاش برای فهمیدنِ واضحِ چیزها است... پرسش این است که خیر و شرّ به اشیایِ عقلی [Entia Rationis] تعلق دارند یا به اشیایِ واقعی [Entia Realia]؟ از آن‌جایی که خیر و شرّ صرفاً نسبت‌ هستند، بی‌تردید باید از اشیایِ عقلی باشند؛ چراکه ما چیزی را خیر نمی‌نامیم مگر در ارتباط با چیزی دیگر که خیر نیست یا برای‌ِمان نسبت به چیزهایِ دیگر سودی در بر ندارد. زمانی کسی را بد می‌نامیم که او را با انسانی دیگر (که از نظرِ ما بهتر است) مقایسه کرده باشیم. به همین طریق سیبی را بد می‌نامیم زیرا در قیاس با سیبِ خوب یا بهتر چنین است. هیچ چیز را نمی‌توان خوب نامید مگر اینکه چیزِ دیگری که آن را بد می‌نامیم وجود داشته باشد. بنابراین وقتی می‌گوییم چیزی خوب است، منظورِمان این است که این چیز با ایده‌ای کلی که از آن داریم تطابق دارد. اما چنانکه قبلاً نیز گفتیم، چیزها باید با ایده‌هایِ تکین‌ِشان (که ذات‌ِشان همواره ذاتی است کامل) مطابق باشند نه با ایده‌هایِ کلی (که اصلاً وجود ندارند)... بنابراین نه خیر، و نه شرّ؛ هیچ‌یک در طبیعت وجود ندارند. - #اسپینوزا در کتابِ #رساله_مختصره ، فصل اول، بخش دهم